O złocie
Złoto (łac. Aurum)
Symbol: Au
Liczba atomowa: 79
Gęstość: 19300 kg/m³
Temperatura topnienia: 1064,18°C
Ten pierwiastek chemiczny jest ciężkim, miękkim i błyszczącym metalem, będącym najbardziej kowalnym i ciągliwym spośród wszystkich znanych metali. Złoto od tysięcy lat wzbudza pożądanie, jest jednym z najcenniejszych metali. Przed I wojną światową parytet złota po raz pierwszy stał się podstawą systemu walutowego i polityki monetarnej, najpierw w Wielkiej Brytanii a później w innych krajach. Dziś ok 50% światowego wydobycia złota zużywa branża jubilerska do wyrobu biżuterii.
Złoto jest bardzo miękkie, więc z tego powodu w jubilerstwie używa się stopu złota z innymi metalami szlachetnymi w celu zwiększenia trwałości biżuterii. W niektórych krajach jednak (np. kraje arabskie) istnieje zwyczaj używania dość wysokich prób złota do wyrobu biżuterii.
Stopy złota z innymi metalami mają wpływ na barwę końcowego produktu. Z tego względu w jubilerstwie spotyka się złoto o barwach:
1. złoto żółte - z dodatkiem srebra, miedzi i cynku. Procentowa zawartość każdego ze składników ma wpływ na końcową barwę.
2. złoto białe - z dodatkiem palladu lub niklu, jednak nikiel jest alergenem i prawo UE ogranicza stosowanie niklu w przedmiotach mających kontakt bezpośrednio ze skórą - w tym w wyrobach jubilerskich. W złocie białym, gdzie ponad 60% tego stopu to złoto żółte, nie udaje się uzyskać jednolitej barwy białej, stąd w firmach gdzie w produkcji nie używa się rodu, białe złoto będzie zawsze miało odcień żółty. Większość firm jubilerskich stosuje technologię rodowania białego złota, która polega na pokryciu biżuterii cienką warstwą rodu. Otrzymany efekt to śnieżnobiała barwa, co przyjęło się w handlu jako nazwa - białe złoto.
3. złoto czerwone - stop złota ze srebrem i dodatkiem miedzi. Intensywność barwy zależy od proporcji srebra i miedzi. Im więcej srebra tym barwa bardziej delikatna (różowa), natomiast im więcej miedzi tym barwa jest intensywnie czerwona.
4. złoto różowe - z dodatkiem stopowym w postaci srebra i miedzi lub cynku i palladu.
5. złoto zielone - z dodatkiem srebra, miedzi i kadmu.
Spotyka się też barwy: fioletową z dodatkiem aluminium oraz niebieską z dodatkiem żelaza, jednak są one mniej popularne.
Próba złota - czyli ile złota w złocie?
Na potrzeby ustalania procentowej zawartości czystego złota w wyrobie jubilerskim, powstały oznaczenie nazywane próbą złota. W Polsce obowiązuje Prawo Probiercze, które mówi że każdy wyrób z metalu szlachetnego wprowadzony do obrotu handlowego musi posiadać cechę Urzędu Probierczego. Tą cechą Urząd jako niezależny organ bada i potwierdza ilość % metalu szlachetnego w wyrobie.
W wyrobach polskich obowiązują następujące próby:
1 próba 960 zawiera 96,0% czystego złota
2 próba 750 zawiera 75,0% czystego złota
3 próba 585 zawiera 58,5% czystego złota
4 próba 500 zawiera 50,0% czystego złota
5 próba 375 zawiera 37,5% czystego złota
6 próba 333 zawiera 33,3% czystego złota
Ilość złota w stopie określa się też w karatach, gdzie 1 karat to 1/24 zawartości wagowej złota w stopie:
24-karatowe – próba 1000 (czyste złoto - w rzeczywistości jest to jednak próba 999,9)
23-karatowe – próba 958 (czyli 23 części czystego złota i 1 część dodatków stopowych)
22-karatowe – próba 916 (czyli 22 części czystego złota i 2 części dodatków stopowych)
18-karatowe – próba 750 (czyli 18 części czystego złota i 6 części dodatków stopowych)
14-karatowe – próba 585 (czyli 14 części czystego złota i 10 części dodatków stopowych)
12-karatowe – próba 500 (czyli 12 części czystego złota i 12 części dodatków stopowych)
10-karatowe – próba 417 (czyli 10 części czystego złota i 14 części dodatków stopowych)
9-karatowe – próba 375 (czyli 9 części czystego złota i 15 części dodatków stopowych)
8-karatowe – próba 333 (czyli 8 części czystego złota i 16 części dodatków stopowych)
W jubilerstwie najbardziej popularną próbą jest próba 3, czyli 585. Spotyka się próby wyższe, np. 750 oraz w celu uzyskania bardziej atrakcyjnej ceny - próbę 6 - 333.
Od dnia 4 lipca 2012r. w Polsce obowiązują następujące wizerunki cech dla złota. Obowiązujące wizerunki nowych cech probierczych zostały również umieszczone w Załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie wyrobów z metali szlachetnych (Dz.U. z 2012r., poz. 681).
1. Cecha dla próby złota 0,999
2. Cecha dla próby złota 0,960
3. Cecha dla próby złota 0,750
4. Cecha dla próby złota 0,585
5. Cecha dla próby złota 0,500
6. Cecha dla próby złota 0,375
7. Cecha dla próby złota 0,333
8. Cecha dodatkowa dla złota